επιπολή

η (AM ἐπιπολή)

1. η επιφάνεια, το πάνω μέρος ενός πράγματος, απανωσιά

2. (γεν. ως επίρρ.) επιπολής

επιφανειακά, στην επιφάνεια, πάνω πάνω

(α. «ως να εβουτούσαν τα ράμφη επιπολής τού κύματος», Παπαδιαμ.

β. «ἐπιπολῆς πεφυτευμένα», Ξεν.)

3. «ἐξ ἐπιπολῆς» ή «κατ’ ἐπιπολήν» — επιπόλαια, επιφανειακά

αρχ.

1. (για χωριστά πράγματα) η τοποθέτηση τού ενός πάνω στο άλλο

2. (η γεν. ως επίρρ.) ἐπιπολῆς

α) προς τα πάνω, ψηλά («ἐπιπολῆς τὸ σιναρὸν σκέλος ἔχοντα», Ιπποκρ.)

β) υπεράνω («ἐπιπολῆς τοῡ σήματος», Αριστοφ.)

3. (με ουδ. άρθρο εν. ή πληθ. ως ουσ.) τὸ, τὰ ἐπιπολῆς

προς την επιφάνεια, η επιφάνεια («τοῡ σώματος τῶν ἐπιπολῆς τε καὶ τὰ ἐντός», Πλάτ.).

[ΕΤΥΜΟΛ. Το ουσ. επιπολή προήλθε υποχωρητικώς από γεν. επιπολής (πιθ. < *επί πολής), η οποία απαντά στην Αρχαία ως επίρρημα «επιφανειακά, πάνω πάνω». Το β’ συνθετικό τής λέξεως συνδέθηκε με τα πέλομαι «κινούμαι, κατευθύνομαι», πόλος, που ανάγονται σε ΙE *k^wel- «στρέφω, γυρίζω, κινούμαι, ολόγυρα» (πρβλ. έπιπλα). Η υποτεθείσα σχέση με τις λ. παλάμη, σουηδ. fala «πεδιάδα (χωρίς δέντρα)», αρχ. σλαβ. polje «αγρός, χωράφι» παραμένει αβέβαιη. Αξιοσημείωτο παράγωγο της λ. είναι το επίθ. επιπόλαιος (< επιπολή + -ιος), το οποίο από την αρχαία σημ. «αυτός που βρίσκεται στην επιφάνεια, ο φανερός» μετέπεσε στη γνωστή νεοελλ. σημ. «επιφανειακός στις κρίσεις του, άστατος, απερίσκεπτος».